Cách xây dựng công ty HOẠT ĐỘNG TỐT MÀ KHÔNG CẦN SỰ THAM GIA CỦA BẠN
Thế là bạn đã có một ý tưởng đáng giá hàng triệu đô và sẵn sàng tung vào thị trường. Để ý tưởng ấy đem lại cho bạn nguồn thu nhập dồi dào và ổn định, bạn phải học cách biến nó thành mô hình kinh doanh có thể hoạt động độc lập mà không cần sự tham gia của bạn!
Trên thực tế, bất kỳ công ty nào thành công và lớn mạnh cũng cần phải đạt được yêu cầu: vẫn hoạt động thông suốt mà không cần bạn phải nhúng tay vào. Khi tôi chia sẻ điều này, nhiều người nghĩ tôi bị điên, “Nếu tôi không nhúng tay vào mọi chuyện, vậy thì tôi làm gì?”. Nếu bạn cũng có nỗi băn khoăn như vậy, tôi xin giải thích cho bạn hiểu.
Lý do khiến phần lớn doanh nhân thất bại là vì họ xây dựng công ty hoàn toàn dựa vào sự hiện diện và kỹ năng duy nhất của họ. Họ là người sản xuất chính hay người cung cấp dịch vụ chính. Họ trực tiếp liên hệ với khách hàng, bán sản phẩm như: cắt tóc, làm kế toán, đầu bếp, v.v…
Họ chính là công ty và công ty là họ. Những doanh nhân này thật sự là những người làm thuê cho chính mình chứ không phải ông chủ thật sự. Công ty phải có họ mới hoạt động, tựa như một cỗ máy phải có nhiên liệu mới chạy. Nếu họ không có mặt ở đó, dây chuyền sản xuất sẽ ngừng hoạt động, sản phẩm không ai làm ra, không ai cung cấp dịch vụ, khách hàng sẽ không tới và dĩ nhiên doanh thu không có.
NẾU CÔNG TY KHÔNG THỂ TỒN TẠI KHI KHÔNG CÓ BẠN… BẠN SẼ KHÔNG CÓ TỰ DO
Vấn đề là ở chỗ nào? Nếu công ty chỉ hoạt động khi bạn có mặt ở đó, tức là bạn phải dính chặt với nó, như vậy bạn phải hy sinh thứ quý giá nhất, cũng có thể là lý do lớn nhất khiến bạn trở thành doanh nhân – SỰ TỰ DO. Bạn sẽ như một cỗ máy làm việc không nghỉ ngơi. Nếu bạn nghỉ phép một tháng, công ty của bạn có thể ngừng chạy hay hoạt động thoi thóp.
Trong trường hợp này (tiếc thay lại là điều thường gặp với rất nhiều doanh nhân), bạn sẽ bị khóa chặt trong cái lồng do chính mình tạo ra cho tới chết. Bạn không thể bán lại công ty hay để ai khác điều hành công ty khi bạn vắng mặt bởi vì bạn chính là linh hồn của nó. Bạn sẽ phải làm việc 7 ngày một tuần, 14 giờ một ngày và cứ thế cho đến cuối đời. Chẳng phải là bức tranh màu hồng cho những người muốn khởi nghiệp và cũng chẳng phải là điều bạn mong muốn, đúng không?
NẾU CÔNG TY KHÔNG THỂ HOẠT ĐỘNG MÀ KHÔNG CÓ BẠN… NÓ SẼ KHÔNG THỂ LỚN MẠNH
Một vấn đề khác, nếu công ty không thể hoạt động mà thiếu bạn, nó sẽ giống như một đứa trẻ lớn lên đến một mức nào đó rồi dừng lại mà không thành người lớn được, bởi vì nó bị giới hạn trong khuôn khổ thời gian eo hẹp và khả năng của bạn. Nó chỉ có thể phục vụ hay cung cấp dịch vụ cho một lượng khách hàng nhất định, và quy mô của nó chỉ dừng lại ở một xưởng nhỏ, một cửa hàng hay một văn phòng.
Nhiều ông chủ ca thán rằng họ gặp khó khăn trong việc điều hành một cửa hàng hoặc văn phòng với sáu nhân viên và phải tiếp 20 khách hàng một lúc. “Tôi phải làm việc 14 tiếng một ngày, 7 ngày một tuần mới mong giải quyết hết công việc. Nếu mở thêm một văn phòng nữa ở nơi khác, chất lượng (của sản phẩm hoặc dịch vụ) chắc chắn sẽ giảm sút hoặc tôi sẽ chết vì kiệt sức”. Một ông chủ suy nghĩ như vậy không thể nào phát triển công ty đến hết tầm của nó.
Làm sao những doanh nghiệp như Subway (ẩm thực), 7-Eleven (bán lẻ), Sake Sushi (ẩm thực), McDonald’s (thức ăn nhanh), Giordano (quần áo), Jean Yip (tạo mẫu tóc và làm đẹp), Mr. Minit (sửa giày dép), Kumon (giáo dục), v.v… có thể bắt đầu từ một mô hình nhỏ (như tất thảy những người khác) lại có thể tiến đến xây dựng hàng trăm, thậm chí hàng nghìn cửa hàng hay chi nhánh, phục vụ hàng trăm ngàn khách hàng trong vùng và trên toàn thế giới? Làm thế nào họ có thể đảm bảo một chất lượng dịch vụ và sản phẩm như nhau với quy mô khổng lồ như thế?
Sự khác biệt là ở chỗ, những ông chủ này không bao giờ sử dụng toàn bộ quỹ thời gian của mình để LÀM CHO công ty như những nhân viên của họ. Ray Kroc (chủ McDonald’s) chưa bao giờ phải vào bếp để làm khoai tây chiên hay xay sinh tố. Jean Yip không tập trung vào việc cắt tóc, gội đầu cho khách và Ryan Hillsdon (người sáng lập Mr. Minit) không mất một giây để sửa giày hay làm chìa khoá.
Thay vì thế, họ dùng thời gian để LÀM CHỦ công ty, tức là đầu tư thời gian để thiết lập mô hình kinh doanh hiệu quả mà không cần họ phải trực tiếp nhúng tay vào. Một khi bộ máy đã chạy thông suốt, họ có thể thuê người phù hợp để thay thế mình điều hành công ty, giúp họ nhân mô hình công ty thành hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn chi nhánh ở khắp nơi trên thế giới.
NHỮNG DOANH NHÂN TRIỆU PHÚ DÀNH THỜI GIAN ĐỂ LÀM CHỦ HƠN LÀ LÀM CHO CÔNG TY
Có bao giờ bạn đặt câu hỏi, tại sao một số doanh nghiệp không thể khá lên nổi, dù người chủ đã dồn hết tâm sức vào đấy? Một trong những người bạn của tôi mở quán cà phê đã bảy năm nay. Ngày này qua tháng khác, anh miệt mài làm việc từ 7 giờ sáng tới 11 giờ đêm, nhưng lợi nhuận thu được chỉ bình bình như hồi mới mở.
Tôi chắc bạn cũng biết nhiều ví dụ về những doanh nhân khác cũng bắt đầu bằng mô hình kinh doanh nhỏ nhưng đã nhân lên được hàng trăm cửa hàng hoặc văn phòng đại diện ở rất nhiều nước, kiếm được hàng triệu đô doanh thu hàng năm. Đó là Ya Kun International, bắt đầu từ một quán cà phê nhỏ nay đã phát triển ra hơn 50 cửa hàng ở 7 quốc gia khác nhau. Đó là Subway, từ một cửa hàng bán bánh mì sandwich do cậu bé Fred DeLuca lúc đó mới 17 tuổi lập ra (bởi vì cậu không có đủ tiền theo học đại học), nay đã trở thành một chuỗi gồm khoảng 30.000 cửa hàng có mặt ở khoảng 90 nước. Công ty của họ ngày càng lớn mạnh. Họ đã làm điều ấy như thế nào? Họ kiếm đâu ra thời gian? Điều quan trọng nhất mà bạn phải hiểu về nhóm doanh nhân thành đạt này là họ không nhất thiết phải làm việc chăm chỉ hơn hay nhiều giờ hơn. Điểm khác biệt chính là loại hình công việc mà họ tập trung sức lực để làm. Sai lầm lớn nhất mà nhiều doanh nhân thường mắc phải là dùng toàn bộ thời gian để tập trung làm cho công ty mà không có thời gian làm chủ nó.222
Làm cho công ty tức là nhúng tay vào cả những việc ở tầm vi mô, tức là những việc cần thiết để công ty hoạt động hàng ngày. Đó là những việc “gấp rút” cần làm để giữ cho công ty hoạt động thông suốt không có ách tắc, bao gồm: bán sản phẩm, làm ra sản phẩm, cung cấp dịch vụ, giao hàng, làm sổ sách giấy tờ và kế toán. Ví dụ, nếu bạn mở nhà hàng, làm cho công ty bao gồm: đón khách hàng ở cổng, phục vụ bàn, nấu ăn, thu tiền, làm kế toán, dọn dẹp, v.v…
Trong khi những việc này quả thật cần thiết, nhưng một ông chủ thật sự thì không nên tập trung vào nó. Lý do ư, cho dù bạn có dồn hết thời gian và năng lượng vào những việc đó, bạn cũng không thể phát triển hay tự động hoá công ty. Làm như vậy, bạn đang chú trọng vào thu nhập ngắn hạn và chỉ một lần. Ngay lúc bạn ngừng làm việc, bạn sẽ không còn thu nhập. Khi bạn chết, công ty cũng… qua đời.
Ngược lại, làm chủ công ty bao gồm những công việc có tầm vĩ mô, như suy nghĩ chiến lược tạo ra mô hình kinh doanh và nhân rộng mô hình này bằng cách mở nhiều chi nhánh/đại lý. Khi bạn có một hệ thống hoạt động hoàn chỉnh thì bất kỳ ai được thuê vào làm việc đều có thể tạo ra được những sản phẩm hoặc dịch vụ có chất lượng tương đương cho dù thuộc bất kỳ chi nhánh nào – giúp doanh thu và lợi nhuận tăng lên gấp nhiều lần. Tạo ra một mô hình kinh doanh và quy trình sản xuất/ phục vụ sẽ giúp bạn tự động hóa và nhân rộng công ty. Lúc ấy, với tư cách làm chủ, bạn có thể rảnh tay mà vẫn hưởng lợi nhuận.
Ray Kroc sử dụng toàn bộ thời gian để hoàn thiện mô hình kinh doanh sao cho mỗi cửa hàng McDonald’s trên thế giới đều cho ra món khoai tây chiên, bánh hamburger có cùng chất lượng, mẫu mã, được phục vụ trong một bầu không khí giống nhau dù nó được đặt ở một thành phố Mỹ hay một thị trấn ở Nam Phi. Ông đã tiêu chuẩn hóa đến từng mắt xích nhỏ trong quy trình sản xuất và phục vụ của McDonald’s.
Không phải ngẫu nhiên mà tất cả nhân viên ở các cửa hàng McDonald’s đều chào bạn bằng một nụ cười tươi tắn với cách nói giống hệt như nhau, “Chào mừng quý khách đến với McDonald’s!”. Đó là vì ông chủ Ray Kroc đã tạo ra những chuẩn mực được áp dụng cho khoảng 32.000 cửa hàng McDonald’s ở khắp nơi trên trái đất
Adam Khoo Chẳng ngẫu nhiên chút nào khi bạn gọi một hamburger phô mai, người phục vụ sẽ ân cần hỏi bạn có muốn gọi một phần ăn lớn hơn không. Đó chỉ là một phần trong quy cách tiếp thị đã được nâng lên mức hoàn hảo.
Cũng chẳng tình cờ mà món khoai tây chiên của họ có sắc vàng óng và mùi vị giống nhau trên toàn thế giới. Đó là vì khâu chế biến và phục vụ cho khách hàng đều phải tuân thủ một quy trình nghiêm ngặt và chính xác, không có một sai biệt nào. Số khoai tây chiên không bán hết trong vòng 10 phút phải bị hủy để đảm bảo độ ngon và mới. Không một nhà hàng nào trên thế giới được vi phạm điều này. Đây là một phần của hệ thống hoạt động do ông chủ McDonald’s dày công tạo ra. Theo nghĩa đó, thành công của một công ty như McDonald’s không phải do tài năng đặc biệt của một nhân viên nào, mà là thành quả của một hệ thống hoàn thiện được tạo ra bởi một doanh nhân thiên tài!
Khái niệm này không những có thể áp dụng cho những tập đoàn đa quốc gia hay chuỗi nhà hàng, mà còn cho tất cả các loại hình kinh doanh trên quả địa cầu! Đây cũng là cách giúp cho Kumon trở thành một trong những tập đoàn giáo dục thành công nhất thế giới. Những người sáng lập đã tạo ra một hệ thống hoàn chỉnh trong tiếp thị, hoạt động (dạy học và thiết kế chương trình), chăm sóc khách hàng, quản lý, nhân sự, tài chính, v.v… để có thể áp dụng trên toàn thế giới.
Bài học ở đây là nếu bạn không tập trung vào việc phát triển mô hình kinh doanh ở tầm vĩ mô, bạn sẽ thấy mình bị cuốn vào những công việc ngày qua ngày, khiến công ty không thể bứt lên đà tăng trưởng mới mà vĩnh viễn lệ thuộc vào bản thân bạn.
Tôi gặp không ít doanh nhân có quan niệm sai lầm rằng chỉ nên phát triển hệ thống và quy trình khi công ty đã đủ lớn. NHẦM TO!!! Tất cả những công ty lớn đều bắt tay xây dựng mô hình ngay từ buổi đầu… từ lúc còn bé xíu. Nếu không, công ty sẽ không tồn tại đủ lâu để lớn mạnh và thành công.
Bí quyết chính là xác định tầm nhìn ngay từ đầu rằng công ty của bạn sẽ bán nhượng quyền kinh doanh để nhân bản lên nhiều lần.
Cách xây dựng công ty